Een tijd geleden alweer kreeg ik de oprechte vraag of ik ook wel momenten had zonder beelden in mijn hoofd. Ik beloofde met een antwoord te komen.

Zodra ik de woorden had gevonden. 

Nee.

Er zijn geen momenten zonder beelden in mijn hoofd. Het is een voortdurende beeldenstroom, vaak simultaan. In mijn hoofd heb ik de beelden als ik werk met mijn clientjes onder ‘controle’. Dan stromen ze rustig langs aan een verre horizon. Als ik ze nodig heb kan ze naar voren halen. Grotendeels onbewust dus. Op andere momenten daveren ze in 3D voorbij. En als ik op de fiets mijn hoofd leeg maak is dat vooral het ordenen van de beelden. Maar helemaal beeldloos? Nee dat gebeurt eigenlijk nooit. Als ik slaap, zou ik kunnen zeggen, omdat ik mij de beelden uit dromen niet altijd herinner, maar of ze er niet zijn dan? Alles beleef ik intens in mijn hoofd. De werkelijkheid op mijn netvlies vertaalt zich als het waren in een film in mijn hoofd.

En tegelijkertijd; Ja.

Ze zijn er wel. De momenten dat er geen beeld en geluid is. Als iets binnen komt op een andere laag, als een diepere snaar geraakt wordt. 

Een vroege zomerochtend in de stad. Nevel lost langzaam op boven de grachten als de zon over de gevels klimt. Een melodie zweeft over het water uit een open raam. Iemand bespeelt de hobo. Chanson du matin van Elgar. En het raakt mij. 

Het grootste deel van de Mattheus zit er op voor ons koorzangers. Gedreven, gloedvol en met de emotie op de juiste afstand om te kunnen zingen. Tot de Aria ‘Mache dir, mein Herze rein. Dat raakt mij. 

Ik dirigeer mijn koor Fluent in een arrangement van Billy Joel’s Lullaby. Eindeloos gerepeteerd, elke noot is bekend, elke wending voorzien. En toch, tijdens het optreden gebeurt er iets. Het raakt mij. 

Dat zijn de momenten dat mijn ziel doordringt tot in mijn bewustzijn.

En dat is een laag dieper dan emotie, gevoel en ontroering. Ook daarin kan ik mij laten raken. Muziek kan een bepaalde herinnering oproepen, meestal aan iets dat voorbij is. Gelinkt aan verdriet of liefde, aan een gebeurtenis. Gelinkt aan heftige gevoelens. Of ik word er uitbundig van, vrolijk en blij. En altijd met bewegende beelden in full colour. 

Emotie

Dat is het grote verschil. Ontroerd raken is heftig. Is bewogen zijn. Luidruchtig. Emotie kan ik sturen tijdens een concert. Door het muziekstuk te verbinden met een andere emotie. Daardoor komt de muziek over het voetlicht. Het notenbeeld zou anders zo vervagen door de tranen in mijn ogen en ik wil dat het publiek de emotie voelt op dat moment, niet ik. 

Ziel

Maar het geraakt worden in mijn ziel is kalm en stil. En ik heb er geen invloed op. Er is dan geen gedachte, geen gevoel, geen ego. Het is vredig zonder een enkel beeld. Dan is er voor het moment niets anders. Ben ik helemaal wat ik ben in het weerloze, beeldloze nu. Dan is mijn muziek, of ik ze nu beluister of maak, de uiting van de klank van mijn ziel. Een geslaagde ‘poging het tijdelijke te overstijgen, liefde een partituur te geven’ (Oostvogel, Ziel op de fiets).

Klank neemt dan de plaats in van beeld.

Alleen dan. 

Ik stond met een groep geoefende zangers onlangs vorm te geven aan het Requiem van Mozart onder de bezielende leiding van Madeleine Ingen Housz . Bij het Confutatis gebeurde het. We zagen, voelden, hoorden dat ging lukken. We stonden schouder aan schouder en luisterden over de muziek heen naar elkaar om bepaalde tonen goed te kunnen intoneren, een uitdaging in dit gedeelte. Er was veel oogcontact, dat kon omdat we het uit ons hoofd kenden, de muziek onder onze huid zat. Onze lichamen bewogen mee op de muziek. Het klopte allemaal. Ademhaling en hartslag werden een met elkaar. Zingen vanuit deze intense verbinding raakte onze ziel.

De beeldloze stilte in mijn hoofd en hart ging pas zachtjes uit aan het einde van het Lacrimosa.

*****

Some time ago someone asked me if I experienced any moments without amages in my head. I promised to give an answer. As soon as I would have found the words for it. 

No.

Not a moment without images in my head. It is a constantly flowing stream of pictures, often simultaneously. When I am working with my clients I kind of ‘control’them. They float distantly at a horizon. I can summon them soon as I need them. Mostly unconscious. At other times they howl along in 3D. And when I am on my bike, emptying my head it is mainly store and order them. But without images? No, not realy. I could say when I am sleeping because I do not always remember my dreams. I experience life intensively in my head. Reality as I see it with my eyes is translated into a film in my head. 

At the same time; Yes.

There are moments without visuals, without sound. When someting enters at a different level, when it hits antother string. 

Early summermorning in a city. Fog slowly dissolves above the canals when the sun climbs over the gables. A melody wanders across the water from an open window. Someone is playing the oboe. Chanson du matin from Elgar. And it touched me.  

The biggest part of the Mattheus is done for us singers. Driven, impassioned, with the emotion on a comfortable distance to be able to sing. Until the Aria; Mache dir, mein Herze rein. It touched me.  

I am conducting my choir Fluent singing an arrangement of Lullaby, Billy Joel. We rehearsed it properly. I knew every note, every turn. And yet, during their performance something happens. It touched me.  

Those are the moments my soul is entering my consciousness. 

And that is a deeper layer then emotion, feeling or being moved. Ofcourse that happens too. Music van stirr a certain memory, something from the past. Linked to grief or love. Linked to ardent feelings. Or I get happy from it. And always with full colour pictures.  

Emotion

And that is exactly the big difference. Being touched is heavy, is moving, is noisy. I can control my emotions during a concert. By linking the piece of music to a different feeling. So people gets off the stage into the audience. My score would blurr from my tears and I want the audience to feel the emotion at that moment, not I.  

Soul

But, being touched in my soul is calm and peacefull. And I have no influence at it. No thought, no feeling, no ego. Tranquil without any visual. For the moment there is nothing else. For the moment I am totally and only what I am inside of the defenseless now. Then is my music, listening or performing, an expression of the sound of my soul. A succesfull attempt to transcend the temporary. To give love, give life a muscical score. 

Tone replaces images.

But only then. 

I was singing the Requiem of Mozart lately. At Confutatis the magic happened. We saw, felt, heared it. Shoulder by shoulder, eyes meeting, listening across the music to perfectly intone. Our bodies moved with the rythm. Everything matched. Breath and heartbeat became one. Our souls were touched.  

The non visual silence inside my head and heart only slowly faded after the Lacrimosa.