Fietspad

Beelddenkers op jonge leeftijd vatten veel dingen letterlijk op. Taal is al niet ons ding maar dan zijn er ook nog eens spreekwoorden en gezegdes. We gebruiken ze te pas en te onpas. De betekenis is bijna altijd figuurlijk. In Dan komt de Aap uit de mouw elke week de betekenis en oorsprong van een spreekwoord of gezegde.

‘Boter aan de galg smeren’

Als een cliëntje weer eens een traject wordt ingeduwd met meer van hetzelfde dat niet heeft gewerkt, dan zeg ik wel dat dat boter aan de galg smeren is. Ik kan wel uitleggen wat ik ermee bedoel maar waar de uitdrukking nu werkelijk vandaan komt?

Betekenis

Het is vergeefse moeite. Wat gedaan wordt zal niets uithalen, je kunt er maar beter mee ophouden. Het zal niet helpen. Het is zinloos. Wat je er ook aan doet, het verandert niet. 

Oorsprong

Al smeer je er nog zo veel boter aan, een galg is en blijft een galg. Dus: ook al smeer je zoiets fijns en lekkers als boter aan een galg, de galg blijft even afschuwelijk – je verpest dus alleen maar je boter. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) noemt deze tegenstelling tussen boter (als symbool van welvaart en geluk) en de galg (als symbool voor dood en ongeluk) eveneens als mogelijke verklaring. Misschien werd oorspronkelijk bedoeld dat de boter (uiteraard tevergeefs) werd gebruikt als een middel om van de galg af te glijden en zo te ontkomen. In  Vlaanderen zegt men wel; Het is water op een eend.