“U komt vast niet voor mij”,  zei hij terwijl hij langs me schoof naar zijn plek in de klas waar ik een observatie deed. “O”? Ik keek hem eens aan. Een warrige bos haar boven een serieus gezicht. “Nee, dat weet ik wel hoor, want ik ben nog niks.” ‘O God’, dacht ik, ‘nee he’! Ik hoor het ze vaker zeggen en soms halen ze werkwoorden door elkaar. Maar vaak menen ze het. Ik informeerde even of we wel hardop mochten praten met elkaar. “Ja natuurlijk, kijk maar”. En hij wees naar een picto wat aangaf dat er zachtjes met elkaar gepraat mocht worden. Ik schoof wat dichter naar zijn tafeltje en zei; “Vertel.” “Nou, hij is AD eh dinges en zij is dyslexie. En ja, ik ben nog niks. Misschien komt dat nog. Ik hoop het maar.” Toen ging er een stoplicht op rood en moesten we stil zijn in de klas.

Na schooltijd heb ik hem bij me geroepen in overleg met de leerkracht. We hadden het over het verschil tussen hebben en zijn. Over talenten en mankementen. “Ik heb even met jouw juf gepraat en we hebben besloten dat jij ADHB bent.” Zijn gezicht lichtte op, er verscheen een scheve glimlach. Hij zuchtte; “O gelukkig. Maar eh, wat ben ik dan, eigenlijk?”

Ik had een sticker voor hem gemaakt: Alle Dagen Heel Bijzonder. Het bleef lang stil. Ik gaf de juf nonverbaal aan de stilte te laten duren. Na een tijdje knikte hij; “Goh bedankt”, terwijl hij mijn hand langdurig schudde. Weer die scheve glimlach terwijl hij aan de juf vroeg: “Ik BEN bijzonder ook al HEB ik niets zoals de andere kinderen?” “Ja”, zei Juf, “Je bent heel bijzonder gewoon zoals je bent.”

Hij keek haar stralend aan, frummelde de sticker van het papier af, plakte hem op zijn voorhoofd en rende de klas uit. 

We diagnosticeren wat af en vaak fout of onterecht en onnodig. En onbedoeld wellicht geven we onze kinderen mee dat je iets moet hebben om iets te zijn. Het stellen van een diagnose is: Het vaststellen welk onderliggend patroon, stoornis of ziekte ten grondslag ligt aan de vertoonde symptomen. Waarmee je dus een naam geeft aan de ziekte of afwijking. Dan past het in een hokje en kunnen we iets gaan doen aan de symptomen. Hoeveel makke schapen gaan er in een klaslokaal? Het onderwijs wordt steeds saaier met vooral aandacht voor taal en rekenen. Als je dan al een diagnose zou willen stellen dan zou dat kunnen zijn dat het huidige onderwijssysteem de kinderen van deze tijd niet boeit. Dat het niet passend is voor het kind. Dat je dan het onderwijs zou kunnen veranderen in plaats van kinderen te laten onderzoeken waarom ze zich niet aan het gemiddelde kunnen aanpassen. Het kind zien zoals hij is en het laten zijn, zou dat wat meer mogen? Een diagnose stellen betekent vaak nergens anders meer oog voor hebben, een tunnelvisie. Terwijl een kind zoveel meer is dan de som van zijn door ons aangekruiste symptomen.

Niet de leerling weg diagnosticeren maar de mammoet van het onderwijssysteem nu eens echt naar het museum dragen. Tafels kun je ook oefenen in de gymzaal. En waarom zijn er eigenlijk klaslokalen? Signalen dat er gelukkig al iets aan het veranderen is. Er komen steeds meer plekken waar je mag groeien.

Dezelfde warrige haardos kwam ik later nog eens tegen. Via zijn leerkracht. Hij zou faalangstig zijn als gevolg van een traumatisch ongeluk. Volgens de kinderpsycholoog van het ziekenhuis. Zou kunnen. Ik ben geen psycholoog. Wat ik vooral zag bij hem thuis was verdriet, kinderen rouwen ook, op hun eigen manier en ik mocht hem en zijn moeder laten zien hoe je dat zou kunnen doen. Zodat hij langzamerhand weer meer zichzelf werd. “Er komen steeds meer dagen dat ik mij weer bijzonderder voel”, zei hij de laatste keer, met iets van zijn oude scheve glimlach.