In de gesprekken met de ouders klonk wanhoop. Hij was niet de onbezorgde 9-jarige zoon die ze zich gewenst hadden. Bovenmatig intelligent presteerde hij beter dan wie dan ook in zijn klas en leek hij tegelijkertijd het meest ongelukkige kind op de wereld. We besluiten een traject te doen, met beide ouders samen maar ook individueel. Daarnaast zou ik het gesprek aangaan met, laten we hem Tom noemen. 

Zijn bestudeerd piekerige kapsel, stijf van de gel, lijkt in tegenspraak met zijn ernstige uitdrukking. Wat me vooral opvalt, maar dat kan ook mijn eigen stuk zijn, is zijn weemoedige blik. Hoe dan ook, we blijken allebei goed in de bekende weetjes en watjes, kenmerkend voor als je je gelijke treft. In 5 minuten tijd hebben we de wereld gered van zijn ondergang, de oorzaak van het uitsterven van dinosauriërs blootgelegd en en passant het schoolsysteem veranderd.

We steken het bruggetje over naar nieuw terrein. 

‘Wat is leren voor jou Tom?’

Het gesprek nam een ander tempo. Hij keek me aan met zijn hoofd schuin, ogen half dichtgeknepen. ‘Ik vind leren leuk. De eerste keer dan.’ 

‘De eerste keer?’

‘Ja. Je kunt iets maar 1 keer leren. Tenzij je natuurlijk een fout maakt dan moet je het nog een keer leren. Maar anders niet en alleen de eerste keer is leren leuk.’ 

Ik vul in; ‘Hm. Zit daar het probleem?’ 

Hij springt met me mee. Knikt hevig en zegt; ‘Op school moet je alles wel 100 keer leren. Echt belachelijk en doodsaai. Hoe kun je nu iets wat je al weet maar telkens opnieuw leren?’ Ik gaf hem gelijk; ‘Het is ook belacheloos. Hoe vinden de andere kinderen in de klas het?’ Hij haalde zijn schouders op. ‘Kweetnie.’

Ik keek alleen maar.

‘Nou ja, die moeten soms echt wel iets 10 x herhalen voor ze t weten. En, eh, volgens mij vinden ze het soms wel vervelend dat ik alles weet.’ Hij haalde een hand over zijn gezicht en keek van me weg.

‘Alles?’ 

‘Ja!’

‘Hoe is dat om altijd alles te weten?’

‘Saai vooral. Soms laat ik maar niet merken dat ik het weet of dat ik het al kan.’ Hij lachte schamper; ‘Anders hou ik helemaal geen vriendjes meer over.’ Zijn hoofd hing naar beneden nu. Hij slikte en kuchte. 

Even snel richtte hij zich weer op, keek om zich heen en zei; ‘Wat gaan we verder nog doen?’ Hij keek me vragend aan. ‘Oh’, en hij liet zich weer zakken, ‘praten dus.’ Ik lachte en knikte; ‘Yep. Praten. Jij vooral dan. Vertel Tom, hoe is het met die vriendjes van jou?’ Het bleef stil. Hij ging ritmisch met zijn bovenlijf naar voor en achter terwijl zijn hoofd van links naar rechts bewoog. 

‘Ik heb geen beste vriend. Als je dat bedoelt. We spelen wel eens maar meestal willen ze andere dingen dan ik.’ Hij stond op. Handen in zijn zakken. ‘Ik hoor het wel hoor. Als ze in de klas zachtjes een s zeggen voor ze Tom zeggen.’ Sjokkend liep hij door de kamer. Staarde dromerig door het raam. De storm buiten leek goed bij zijn ‘binnen’ te passen.

Zijn moeder kwam de achterdeur in en maakte met zachte bewegingen een kop thee voor zichzelf. Schoof aan de keukentafel, met zicht op Toms achterhoofd. Ze knikte vol vertrouwen. 

‘Ben jij ook zo alleen?’

Hij was ineens voor me komen staan en keek me recht in de ogen. Vorsend. Geen ontkomen aan. Zijn adem was hoog en snel. Ik keek terug. De stilte voelde explosief. ‘Nou?’

‘Ja.’ 

De spanning gleed van hem af. 

‘Wat is dat toch met ons?’ uitte hij volwassen. Hij liet zich zuchtend op de bank vallen. Het kattenluik rammelde. Een pluizig nat beest sprong op zijn buik en gaf kopjes. Hij aaide haar even geconcentreerd tot ze zich op de bankleuning ging zitten wassen. ‘Soms denk ik wel eens dat alleen zij mijn beste vriend is. Maar ja, ze is al 13 dus die zal ook wel weer dood gaan.’ 

Ik begaf mij op onbekend terrein; ‘Die zal ook wel weer doodgaan?’

‘Ik weet het ook niet, maar dat denk ik altijd. Dat alles altijd weggaat of doodgaat.’ 

‘Weet je nog wanneer je dat voor het eerst dacht?’

Met enige verbazing keek hij me weer aan en zei dat hij dat gewoon altijd dacht. We gingen er nog wat dieper op in. Er borrelde wat op bij mij. Altijd op het juiste moment, ook al zat ik hier in een vreemde huiskamer, zonder paard en zonder CREF-model. Ik vertrouwde op mijn gevoel, de energie.

We maakten samen de reis terug. Hij liet zich meevoeren. Werd steeds kleiner. Hij was er zelfs eerder dan ik. In de baarmoeder. Zacht maar helder vertelde hij hoe het daar was. Warm water met veel rood. Net als op vakantie in de zee. Tom vond het er gezellig. In het begin dan, zei hij. Toen bleef het stil. Tranen stroomden over zijn wangen. Ik bleef bij hem. Er was nog iemand geweest daar en ineens was ie weg. Bleef hij alleen achter. Heel alleen. Hij snapte het niet. ‘Waarom is hij weggegaan?’

Daar kwam dat gebrek van vertrouwen vandaan. Het ‘die zal ook wel weer doodgaan’. Geen vriendjes, want niemand was een geschikte vervanger voor zijn tweelingbroer. Niemand mocht die lege plek van zijn maatje, opvullen. Het raakte aan mijn eigen stuk met dat naar vriendschap zulk een mateloos verlangen wat nooit werd opgevuld. 

Het was een lange reis heen en terug, hierboven slechts samengevat. Terug in het nu kon Tom eindelijk gaan rouwen, het verdriet, het gemis op zijn plek zetten. Zijn vage schuldgevoel bekijken. Begrijpen wat er was gebeurd gaf al rust en het begin van vertrouwen. Weten waarom je dingen doet zoals je ze doet is een groot geschenk. Ik kon hem en zijn moeder uitleggen dat vanaf het moment van conceptie er een bewustzijn is. Dat er op cel niveau geheugen is. Hoe ons onderbewuste daarbij heel helpend kan zijn, als je er naar toe gaat. Ons lichaam weet het, je hoeft het maar te vragen. 

*****

Workshop Lanterfanten